Μέσα από την έξαρση της παγκόσμιας πανδημίας COVID-19, η οποία οφείλεται στον ιό SARS-CoV-2 αναδείχθηκε περισσότερο από ποτέ η σημασία της προστασίας της δημόσιας υγείας, καθώς και ο καθοριστικός ρόλος της έγκαιρης και αποτελεσματικής λήψης μέτρων πρόληψης. Είναι γεγονός ότι ανεξαρτήτως της COVID-19, καθημερινά εκθέτουμε τον οργανισμό μας σε πλήθος μικροβίων. Πολλά παθογόνα μικρόβια αποικίζουν επιφάνειες σε κοινόχρηστους χώρους και ιδιαίτερα στα νοσοκομεία, όπου υπάρχουν μικροοργανισμοί ανθεκτικοί στα αντιβιοτικά, αυτό αποτελεί μεγάλο πρόβλημα. Αντίστοιχα, διάφοροι ιοί έχουν την ικανότητα να παραμένουν ζωντανοί για μεγάλο χρόνο σε επιφάνειες. Αρκεί μονάχα να αναλογιστούμε πόσες επιφάνειες αγγίζουμε καθ΄ όλη τη διάρκεια της ημέρας και πόσα παθογόνα βακτήρια υπάρχουν πάνω σε αυτές. Ας σκεφτούμε πόσες φορές πιέσαμε το κουμπί ενός ανελκυστήρα στο σούπερ μάρκετ ή σε δημόσια υπηρεσία και μετά ασυναίσθητα ακουμπήσαμε το πρόσωπό μας ή πόσες φορές πιάσαμε τη λαβή ενός λεωφορείου ή κοινόχρηστο μηχάνημα ανάληψης χρημάτων και στη συνέχεια ξεχάσαμε να απολυμάνουμε τα χέρια μας όταν φάγαμε κάτι πρόχειρο πηγαίνοντας στην εργασία μας. Οι σύγχρονοι πιεστικοί ρυθμοί ζωής είναι γεγονός ότι επηρεάζουν ποικιλοτρόπως αρνητικά την υγεία μας, ωστόσο στη φαρέτρα μας πλέον προστίθεται ένα μοντέρνο και καινοτόμο όπλο που λίγο έως πολύ όλοι έχουμε ακούσει: ο χαλκός και για την ακρίβεια τα αντιμικροβιακά προϊόντα χαλκού.
Πώς λειτουργεί αυτό;
Η κυτταρική μεμβράνη των μικροβίων έχει ένα σταθερό ηλεκτρικό δυναμικό. Ο αντιμικροβιακός χαλκός έχει ένα ασύζευκτο ηλεκτρόνιο στην εξωτερική στοιβάδα του και
ερχόμενος σε επαφή με βακτήρια διαταράσσει το δυναμικό της μεμβράνης τους. Η μεμβράνη των βακτηρίων ανοίγει τρύπες, ιόντα και άτομα χαλκού μπαίνουν στο εσωτερικό του βακτηρίου, προσδένονται στα ένζυμα που είναι απαραίτητα για την επιβίωσή του. Ως αποτέλεσμα το βακτήριο πεθαίνει.
Τα αντιμικροβιακά προϊόντα χαλκού μειώνουν σε ποσοστό άνω του 99.9% το φορτίο των μικροβίων από όλες τις επιφάνειες αφής, ανεξαρτήτως θερμοκρασίας και υγρασίας, σύμφωνα με τις τελευταίες επιστημονικές έρευνες. Η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των Η.Π.Α. (U.S.A. Environmental Protection Agency-EPA), η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των Η.Π.Α. (U.S.Α. Food and Drug Administration), καθώς και κλινικο- εργαστηριακές μελέτες, οι οποίες έχουν πραγματοποιηθεί σε χώρους υγειονομικής περίθαλψης του εξωτερικού σε ανεπτυγμένες χώρες, έχουν αποφανθεί υπέρ των αντιβακτηριδιακών, αντιϊκών και αντιμυκητιασικών ιδιοτήτων του χαλκού. Σχετικά έχουν γνωμοδοτήσει και Επιτροπές Νοσοκομειακών Λοιμώξεων των νοσοκομείων της χώρας μας. Συνεπώς για την καλύτερη προστασία της δημόσιας υγείας κρίνεται καίρια η επένδυση κοινόχρηστων επιφανειών αφής με αντιμικροβιακό χαλκό στους χώρους παροχής Υπηρεσιών Υγείας, σε Δημόσιους Φορείς, Ιδιωτικές επιχειρήσεις και λοιπούς χώρους ως μέσο για τον περιορισμό της μετάδοσης όλων των ιών, μυκήτων και παθογόνων βακτηρίων, συμπεριλαμβανομένου του ιού SARS-CoV-2 (νόσος COVID-19). Η εφαρμογή αντιμικροβιακών φίλτρων αέρα χαλκού στα κλιματιστικά είναι εξίσου σημαντική, καθώς έχει διαπιστωθεί, μέσω πρόσφατων μελετών και πιστοποιητικών αξιολόγησης αποτελεσματικότητας, ότι μειώνουν το μικροβιακό φορτίο στην επιφάνειά τους σε αξιοσημείωτα υψηλά ποσοστά εναντίων των ιών, μυκήτων και άλλων παθογόνων μικροβίων.
Στο σημείο αυτό, αξίζει να αναφερθεί ότι η Ελλάδα ανήκει στις ευρωπαϊκές χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά μικροβιακής αντοχής και τα ελληνικά νοσοκομεία πλήττονται από είδη μικροβίων, τα οποία είναι ανθεκτικά στα πλέον εξελιγμένα αντιβιοτικά, προκαλώντας σοβαρές ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις και πάνω από 1.000 θανάτους ετησίως, ενώ το ετήσιο κόστος για την αντιμετώπισή τους ανέρχεται περίπου στο 1 δισεκατομμύριο ευρώ. Ένα τέτοιο παράδειγμα πολυανθεκτικού παθογόνου είναι ο μύκητας Candida auris, ο οποίος απαντάται σε νοσοκομεία της χώρας, ιδιαίτερα σε μονάδες εντατικής θεραπείας σε νοσοκομεία ενηλίκων αλλά και παγκοσμίως και κρίνεται από τους λοιμωξιολόγους ως δυνητική απειλή για τη δημόσια υγεία. Ο αντιμικροβιακός χαλκός αποδείχθηκε πρόσφατα αποτελεσματικός και κατά του μύκητα Candida auris, o oποίος ανθίσταται σθεναρά έναντι των αντιμυκητιασικών φαρμάκων, με αποτέλεσμα να γίνεται πολλή δύσκολη η θεραπεία της λοίμωξης που προκαλείται από αυτόν.
Συμπεραίνεται λοιπόν ότι η εφαρμογή αντιμικροβιακών προϊόντων χαλκού, μας προστατεύει ουσιαστικά από τη διασπορά επικίνδυνων παθογόνων μέσω των κοινόχρηστων επιφανειών και του αέρα. Είναι αξιοθαύμαστο πως ένα υλικό, τόσο γνωστό από παλιά και ευρέως διαδεδομένο μπορεί να συμβάλλει δυναμικά στη σύγχρονη ιατρική επιστήμη και να θωρακίσει την υγεία των πολιτών με εξαιρετικά αποτελεσματικό τρόπο. Η χρησιμοποίηση αντιμικροβιακών προϊόντων χαλκού έχει ιδιαίτερη αξία στη σημερινή εποχή, που η σημασία της προστασίας της δημόσιας υγείας απασχολεί την παγκόσμια κοινότητα, όπως έχει τονιστεί κατ’ επανάληψη από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) και έχει αναδειχθεί ο κορυφαίος ρόλος που διαδραματίζει η πρόληψη στην υγεία των πολιτών αλλά και στη στήριξη των υγειονομικών συστημάτων και της οικονομίας των κρατών.
Ραφαήλ-Γεράσιμος Κουρμουλάκης
Χημικός Μηχανικός, MSc, University of Patras
Ερευνητής-Μελετητής