Η απόφαση του κληρικού Αλέξανδρου Καριώτογλου να κάνει “παπαδάκια” δύο κορίτσια, προκάλεσε την οργή υπερσυντηρητικών κύκλων. Σε προσωρινή αργία ο ιερέας, το έργο του οποίου αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση. Κύμα συμπαράστασης από ιερείς και θεολόγους.
Ο π. Αλέξανδρος Καριώτογλου είναι ένας από εκείνους τους ιερείς που πραγματικά τιμούν αυτό που πράττουν, με το ίδιο τους το έργο. Πρόκειται για ένα από τα πιο φωτεινά “μυαλά” της Εκκλησίας μας, αλλά και της θεολογίας, κάτι που αποδεικνύεται όχι μόνο από το βιογραφικό του, αλλά περισσότερο από όσα καταμαρτυρούν εκείνοι που τον γνωρίζουν προσωπικά.
Πρόκειται για έναν άνθρωπο που πλούσιες σπουδές, έχει ανακηρυχθεί διδάκτωρ της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και έχει διδάξει μεταξύ άλλων, για τρία χρόνια στη Θεολογική Σχολή Αγίου Ανδρέου στο Σύδνεϋ της Αυστραλίας καθώς και για οκτώ χρόνια στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου της Θεσσαλίας. Παράλληλα, ήταν επί σειρά ετών καθηγητής στη δημόσια και ιδιωτική εκπαίδευση, ενώ έχει συγγράψει βιβλία, με το έργο του “Ορθοδοξία και Ισλάμ” να έχει λάβει το Α΄ βραβείο “Αμπντί Ιπεκτσί”.
Στα 66 του χρόνια αποφάσισε να χειροτονηθεί, κάτι που δεν έγινε νωρίτερα, καθώς όπως έχει δηλώσει δεν ήθελε να “δεσμευθεί” μέσα στην Εκκλησία, όντας ταυτόχρονα και καθηγητής. Μετά τη συνταξιοδότησή του χειροτονήθηκε λοιπόν στον ιστορικό ιερό ναό του Αγίου Νικολάου Ραγκαβά στην Πλάκα ως άμισθος κληρικός, παρουσία του Αρχιεπισκόπου, όπου και είναι εφημέριος.
Μέσα στην πανδημία και στο πρώτο lockdown, ο ίδιος πήρε την απόφαση να τελέσει τη Δ’ Στάση των Χαιρετισμών της Θεοτόκου από το σπίτι του και να τη μεταδώσει μέσα από τη σελίδα του στο Facebook, την οποία και φροντίζει να ανανεώνει συχνά με τοποθετήσεις που απηχούν τη νοοτροπία του. Επίσης, έγινε γνωστός μέσα από την απόφασή του να διαβάζει το Ευαγγέλιο μεταφρασμένο στη Δημοτική. Μετά από αντιδράσεις για την απόφασή του να χρησιμοποιεί τη Δημοτική, σταμάτησε να κάνει τη Θεία Λειτουργία “μεταφρασμένη”, ωστόσο συνέχισε να κάνει γάμους και βαπτίσεις, στα νέα ελληνικά.
Στη λογική του π. Αλέξανδρου ήταν πάντοτε η συμπερίληψη, με τον ίδιο να καλεί στα μυστήρια της ενορίας του, όλους ανεξαιρέτως φύλου ή σεξουαλικού προσανατολισμού.
Το 2005 άλλωστε, γυρνώντας από την Αυστραλία, έπιασε δουλειά στο Νυχτερινό των Εξαρχείων, εκεί που όπως έχει δηλώσει σε παλαιότερη συνέντευξή του στα ΝΕΑ, το 95% των μαθητών ήταν ξένοι.
“Ηταν μεγάλη η χαρά μου να είμαι ανάμεσα σε αυτά τα παιδιά, οι περισσότεροι ήταν Αλβανοί. Η Αυστραλία είναι μια πολυπολιτισμική κοινωνία και είχα διδαχθεί πολλά για αυτές τις περιπτώσεις. Και στο 52ο σχολείο του Κολωνού, όπου υπηρέτησα, υπήρχαν πολλοί ξένοι μαθητές και είχα μάθει το καλημέρα σε όλες τις γλώσσες. Μετά την προσευχή το έλεγα στα αγγλικά, στα ρουμάνικα, στα αραβικά και χαίρονταν τα παιδιά. Εγώ τους έλεγα ότι σέβομαι απόλυτα την πίστη του καθενός. Είχα δυο μαθήτριες από τη Συρία που φορούσαν μαντίλα. Στην Α’ λυκείου έκανα πάντοτε ένα μάθημα στο οποίο έφερναν τα παιδιά προζύμι, αλάτι, νερό και ζυμώναμε πρόσφορο. Το έπαιρναν στα σπίτια τους, το έψηναν και το πηγαίναμε στην εκκλησία να το λειτουργήσουμε. Τότε ρώτησα τα δυο κορίτσια: «Θα θέλατε να συμμετάσχετε; Θα φτιάξουμε το Σώμα του Χριστού». «Ναι κύριε», μου απάντησαν. Και ήρθαν και στην εκκλησία. Από τη στιγμή που σέβεσαι τον άλλο, θα σε σέβεται κι εκείνος. Ετσι πέρασα όλα τα χρόνια στα σχολεία”, δήλωνε χαρακτηριστικά.
Ενδεικτικό το πνεύματός του είναι και το περιστατικό του 2017, όταν κατά τον αγιασμό στο 1ο Πειραματικό Γυμνάσιο στην Πλάκα, απευθυνόμενος προς τα παιδιά, είπε:“Αγαπητά μου παιδιά και γονείς, θα ήθελα να σας πω ότι τώρα θα κάνουμε τον αγιασμό. Όσοι από εσάς νιώθετε ότι δεν σας αφορά, έχετε αμφιβολίες ή ακόμα και άρνηση είναι δεκτόν, καλά κάνετε, είναι δικαίωμα. Απλώς παραμείνετε σιωπηλοί. Σας ευχαριστώ”.
Πρακτικά λοιπόν, η πρόσφατη απόφασή του να θέσει δύο νεαρά κορίτσια ως “παπαδάκια” στον Άγιο Νικόλαο, δεν πρέπει να αποτελεί κάποια “έκπληξη”, καθώς έρχεται ως μια συνεπής ακολουθία των πράξεων και στης στάσης ζωής του.
Όπως και στην περίπτωση της χρήσης Δημοτικής γλώσσας, έτσι και τώρα ξέσπασαν αντιδράσεις, αυτή τη φορά πιο έντονες, μιας και το θέμα πήρε “διαστάσεις” στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι υπερσυντηρητικοί κύκλοι που τελευταία εκφράστηκαν και μέσα από τον κομματικό σχηματισμό της ΝΙΚΗΣ βρήκαν ευκαιρία να υψώσουν φωνή. Κατόπιν των αντιδράσεων, και όπως είναι σε θέση να γνωρίζει το NEWS 24/7, ο π. Αλέξανδρος ετέθη σε αργία, μέχρι η 12μελης Σύνοδος να συζητήσει το θέμα και να λάβει την τελική της απόφαση.
Αυτή τη στιγμή ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος έχει μια απόφαση στα χέρια του και θα κληθεί να διαλέξει αν θα υποχωρήσει έναντι του σκοταδισμού, ή αν θα προστατεύσει έναν ιερέα που τάσσεται στην προοδευτική πλευρά των πραγμάτων, δείχνοντας την κατεύθυνση στην οποία θα έπρεπε να κινηθεί η Εκκλησία ανοίγοντας τις πόρτες της προς τις εξελίξεις της κοινωνίας και του καιρού της.
Στο πλευρό του ιερέα έχουν τεθεί δημοσίως άλλωστε, θεολόγοι και ιερείς, οι οποίοι επισημαίνουν πως δεν υπάρχει κανένας εκκλησιαστικός κανόνας που να υπαγορεύει πως, ως “παπαδάκια”, μπορούν να “υπηρετήσουν”, μόνο αγόρια. Σημειώνουν δε, πως τα “κορίτσια παπαδάκια” αποτελούν κάτι σύνηθες για τα δεδομένα της Ορθόδοξης Εκκλησίας σε άλλες χώρες της Ευρώπης, αλλά και στη Δαμασκό, ενώ θυμίζουν τον θεσμό της διακόνισσας.
Κύμα συμπαράστασης από ιερείς και θεολόγους
Χαρακτηριστική είναι η δημοσίευση του Χαράλαμπου Παπαδόπουλου ή αλλιώς του Πατέρα Λίβυου που είναι γνωστός μέσα από τις προοδευτικές αναρτήσεις του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Όπως τονίζει ο ίδιος, μεταξύ άλλων, “κανένας κανόνας δεν απαγορεύει από την γυναίκα να κρατάει την λαμπάδα στον ιερέα όταν λέει το Ευαγγέλιο, στην μικρή ή μεγάλη είσοδο, να ψαλεί στο ψαλτήρι και να βοηθάει γενικότερα το έργο της ενοριακής ζωής. Άλλωστε ο θεσμός των Διακονισών δεν καταργήθηκε ποτέ, μπορεί να ατόνησε για λόγους κοινωνικούς και πολιτισμικούς αλλά δεν καταργήθηκε. Και δεν ήταν χειροθεσία αλλά χειροτονία. Άλλωστε σε μοναστήρια και σε ναούς της υπαίθρου, στα χωριά δηλαδή που εμείς διακονούμε και πλέον το ποίμνιο είναι ελάχιστο, οι γυναίκες και τα μικρά κορίτσια διαδραματίζουν τεράστιο ρόλο και έργο στην ζωή της ενορία μας”.
Το πρόβλημα τους είναι η γυναίκα, διότι την θεωρούν βρώμικη και κατώτερη του άνδρα
Ο π. Λίβυος σημειώνει πως το βασικό πρόβλημα όσων αντιδρούν είναι η γυναίκα καθαυτή “και όχι οι τήρηση των κανόνων της εκκλησίας τους οποίους επιλεκτικά χρησιμοποιούν όπως και όπου θέλουν”. “Το πρόβλημα τους είναι η γυναίκα, διότι την θεωρούν μιαρή, βρώμικη και κατώτερη του άνδρα. Αυτή είναι όλη η αλήθεια. Όλα τα αλλά περί κανόνων είναι ένα ωραίο άλλοθι του μισογυνισμού και της ψυχοπαθολογίας τους” γράφει συγκεκριμένα ο π. Λίβυος.
“Πως είναι δυνατόν να διαιρείτε τους ανθρώπους εντός της Θείας Λειτουργίας; Κάθε διαχωρισμός εντός της Θεία Ευχαριστίας είναι τεράστιο αμάρτημα που μεταβάλει τον εικονισμό της Βασιλείας σε κόλαση της ιστορίας”, τονίζει εύστοχα.
Ο θεολόγος και συγγραφέας Παντελής Καλαϊτζίδης, σε μια ανάλογη τοποθέτηση, σημειώνει: “…στην τελική, γιατί δεν μας λένε ανοιχτά ποιο είναι το πρόβλημά τους; Γιατί δεν το λένε ξεκάθαρα ότι θεωρούν τις γυναίκες (και τα κορίτσια) “ακάθαρτες” και μιαρές, γράφοντας στα παλαιότερα των υποδημάτων τους όλο τον αγώνα που έδωσε ο αρχέγονος Χριστιανισμός για την υπέρβαση της διάκρισης καθαρού-ακαθάρτου;”.
Ο κ. Καλαϊτζίδης κάνει λόγο για “κύμα φονταμενταλισμού” εντός των κόλπων της Εκκλησίας στη χώρα μας, για “νέο Μεσαίωνα”. “Αλοίμονο αν υποχωρήσει στις φωνασκίες και τις πιέσεις και αν ο Αρχιεπίσκοπος, όπως ακούγεται, θέσει σε αργία τον π. Αλέξανδρο προκειμένου να ικανοποιήσει ή να καθησυχάσει τους “αγανακτισμένους” πιστούς και τους εν δυνάμει ψηφοφόρους της “Νίκης””, γράφει ο ίδιος, κάνοντας αναφορά και στο κόμμα-έκπληξη που ήρθε “από το πουθενά” και έχει τάση εισόδου στη Βουλή.
Παράλληλα, ο κ. Καλαϊτζίδης στη δημοσίευσή του αναρτά φωτογραφικά ντοκουμέντα από Ορθόδοξη εκκλησία στα περίχωρα της Βηρυτού με “κορίτσια παπαδάκια”, αλλά και από τον περίβολο του Πατριαρχικού ναού της Δαμασκού όπου κορίτσια “ντυμένα με τις ανάλογες στολές υποδέχονται τον αείμνηστο Πατριάρχη της Δαμασκού Ιγνάτιο Hazim, ραίνοντάς τον με άνθη και λαμβάνοντας την πατριαρχική ευλογία”, όπως γράφει.
Από τη δική του μεριά ο διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, παθολόγος και συγγραφέας Γιώργος Κρανιδιώτης, καλεί την επίσημη Εκκλησία να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, κάνοντας ειδική μνεία στη δουλειά του π. Αλέξανδρου στον Ραγκαβά.
“…ο άνθρωπος αυτός είναι ένας άξιος ποιμένας, με όλη τη σημασία της λέξης. Παρά ταύτα, πληροφορούμαστε ότι ο Αρχιεπίσκοπος, πιεζόμενος από διαφόρους καλοθελητές, απειλεί να του επιβάλει το επιτίμιο της παύσης ιεροπραξιών, επειδή έντυσε παπαδάκια δύο κορίτσια την Κυριακή της Πεντηκοστής και τους έδωσε να κρατάνε λαμπάδες. Δηλαδή επειδή είχε τη φώτιση και το θάρρος να αναβιώσει, σ’ έναν ελάχιστο βαθμό, τη συμμετοχή γυναικών στην τέλεση της Θείας Λειτουργίας, πρακτική που μαρτυρείται ήδη από την αρχαία Εκκλησία”, γράφει ο γιατρός που είναι κοντά στην Ενορία του Αγ. Νικολάου.
Ιδιαίτερη σημασία έχει όμως και το δημόσιο κείμενο-τοποθέτηση του π. Βασιλείου Θερμού. Ο Β. Θερμός είναι ψυχίατρος παίδων και εφήβων, Δρ. Θεολογικής Σχολής του Παν/μιου Αθηνών και καθηγητής στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθηνών.
“Το φύλο των παιδιών που μεταφέρουν λαμπάδες και θυμιατό βοηθώντας κατά την Λατρεία δεν έχει καμία σημασία. Αυτό το διαπιστώνουμε στα γυναικεία μοναστήρια, στις ακολουθίες που γίνονται σε γυναικείες κατασκηνώσεις και ιδρύματα κτλ. Όσοι πιστοί είναι βαπτισμένοι και χρισμένοι διακονούν στη Λατρεία, αφού άλλωστε απαντούν στον λειτουργό, ψάλλουν, απαγγέλλουν κτλ, δηλαδή είναι οργανικοί παράγοντες της Λατρείας – εκτός αν κάποια σοβαρή αμαρτία τούς εμποδίζει, κάτι που ισχύει εξίσου για άνδρες και γυναίκες, όμως”, σημειώνει.
“Θα ήταν παράλογο οι γυναίκες να λένε το «Αμήν» του καθαγιασμού – προσοχή: δια του οποίου και μόνο η Λειτουργία είναι ολοκληρωμένη! – και να απαγορεύεται να μεταφέρουν λαμπάδες. Αλλά βλέπετε ότι, ενός λάθους εισαγομένου, μύρια έπονται. Το πλήρωμα της Εκκλησίας αποξενώθηκε από την ιερωσύνη των λαϊκών, με αποτέλεσμα να εισαχθούν παράλογες αντιλήψεις. Όταν ξηλώνονται το ένα μετά το άλλο θεμελιώδη στοιχεία της Λατρείας, στο τέλος καταντούμε να τήν κάνουμε αγνώριστη.
Το στιχάρι το οποίο είθισται να φορούν τα αγόρια που διακονούν στο ιερό δεν τό έλαβαν με κάποια ιεροπραξία. Και είναι πολύ λογικό διότι στην αρχαία Εκκλησία δεν υπήρχε χωριστή αμφίεση: όλων τα ενδύματα ήταν ποδήρη, φυσική εξέλιξη δε αυτών υπήρξε το στιχάρι των χειροτονουμένων κληρικών”, γράφει ακόμη, ενώ όπως σημειώνει, δεν υπάρχει κανένας κανόνας που να απαγορεύει στις γυναίκες να μπουν και στο ίδιο το ιερό βήμα. Κάνει δε λόγο για επικράτηση του κληρικαλισμού με ο,τι αυτό συνεπάγεται.
Ή κανένας λαϊκός δεν μπαίνει στο ιερό, ή εισέρχονται ευλαβείς και επιλεγμένοι λαϊκοί αμφοτέρων των φύλων
“Όσο για την ένσταση ότι απαγορεύεται να εισέρχονται στο ιερό βήμα γυναίκες, είναι απολύτως μετέωρη και κούφια, για τον εξής απλό λόγο. Ιερό βήμα στην ουσία δεν υφίσταται! Όσο λειτουργούσε υγιώς η εκκλησιολογία, δηλαδή κατά τους πρώτους 5-6 αιώνες, η καίρια διαχωριστική γραμμή βρισκόταν στην είσοδο του ναού προκειμένου να υποδηλώνει την διαφορά μεταξύ βαπτισμένων και αβαπτίστων. Όταν ολόκληρη η κοινωνία έγινε (κατ’ όνομα) χριστιανική, υψώθηκε τέμπλο και εισήχθη ο κληρικαλισμός, δηλαδή η διαχωριστική γραμμή κατάντησε να είναι μεταξύ κληρικών και λαϊκών! Τότε βαθμιαία ξεχάστηκε η ιερωσύνη των λαϊκών, έπαψαν η συμψαλμωδία τους και συναπαγγελία τους, και επεκράτησε η τραγική και αθεολόγητη συνήθεια να λέει το «Αμήν» του καθαγιασμού ο λειτουργός! Αν έμπαινε κάποιος από τους μεγάλους Πατέρες στους ναούς μας τώρα θα έφριττε, δηλαδή θα δυσκολευόταν να αναγνωρίσει ως Λειτουργία αυτό που κάνουμε…”.
“Συνεπώς οφείλει να εφαρμόζεται ενιαία τακτική για αμφότερα τα φύλα: ή κανένας λαϊκός δεν μπαίνει στο ιερό, ή εισέρχονται ευλαβείς και επιλεγμένοι λαϊκοί αμφοτέρων των φύλων. Επιμένοντας να διαχωρίζουμε τα κορίτσια από τα αγόρια στην διακονία της Λατρείας μας δεν κάνουμε τίποτε άλλο από το να διαιωνίζουμε τις αντιλήψεις, στα μεν πρώτα πως είναι κατώτερα, στα δε δεύτερα πως είναι ανώτερα. Δηλαδή συντηρούμε μια κοινωνία ανισότητας”, γράφει ο π. Βασίλειος Θερμός.
Αξίζει να σημειωθεί πως στο κείμενό του κάνει αναφορά και σε περιστατικό κατά το οποίο μητροπολίτης ζήτησε την απομάκρυνση του Εσταυρωμένου από τον χώρο όπισθεν της Αγίας Τραπέζης, κάτι που επίσης έφερε αντιδράσεις.
Στο ίδιο μήκος κύματος είναι άλλωστε και η ανάρτηση του καθηγητή θεολογίας, Θανάση Παθανασίου.
Όπως σημειώνει:
“Μυρίζει μπαρούτι ξανά για τη θέση των γυναικών στη λειτουργική ζωή της εκκλησίας. Αφορμή, προχθεσινή θεία λειτουργία στην οποία συμμετείχαν παπαδάκια κοπέλες. Αναμένουμε λοιπόν την στάση της εκκλησιαστικής ηγεσίας, με τον πυρσό στο χέρι μας, τοις ρήμασι Σαπφούς Νοταρά πειθόμενοι: “Μπουρλότο”!
Προσώρας, μια φυτιλίτσα μόνο! Απλώς θυμίζω την φωτογραφία της μοναχής Μαγδαληνής Μουστάκα (1880-1963), την οποία ο άγιος Νεκτάριος χειροθέτησε διακόνισσα περί το 1914. Η διακόνισσα μοναχή Μαγδαληνή ανασυγκρότησε, στη συνέχεια, την εγκαταλειμμένη μονή της Παναγίας της Χρυσολεοντίσσης στην Αίγινα, μονή ολοζώντανη σήμερα, η οποία και έχει εκδόσει βιβλιαράκι με τη φωτογραφία αυτή.
Ο άγιος Νεκτάριος είχε κληθεί σε απολογία για τέτοιες πρωτοβουλίες του, βεβαίως βεβαίως! Σχεδόν 110 χρόνια μετά, και με πολύ θεολογικό νερό να έχει πλέον κυλήσει στο αυλάκι της γυναικείας διακονίας, άντε να πεις “κάλμα” στη Σαπφώ Νοταρά”.
Ανάρτηση υπέρ του π. Αλεξάνδρου έκανε επίσης και ο πρώην υπουργός και βουλευτής, Νίκος Ξυδάκης.
Όπως έγραψε, ο ιερέας του Αγίου Νικολάου, “λαμπρύνει την Εκκλησία και την κοινωνία, με την ταπεινότητα και την παρρησία του.Τέτοιοι παπάδες ξανακάνουν το μήνυμα ισότητας και αδελφοσύνης του Ευαγγελίου δραστικό, εσαεί απελευθερωτικό. Τείχος προστασίας γύρω του, κατέναντι στους φονταμελιστές και τους φαρισαίο